Đối với quan điểm Đại Thừa Phật Giáo phát triển thì s�?kiện Đức Phật thành đạo là một s�?th�?hiện giữa cõi Ta-bà đ�?tạo một dấu ấn thuyết phục cho chúng sanh, ch�?thực ra Đức Phật bản th�?vốn không sinh không diệt và ngài thành đạo t�?vô lượng kiếp. Ngài quán sát thấy chúng sanh c�?ngụp lặn mãi trong vòng luân hồi lục đạo không có ngày thoát ra khỏi. Đức Phật đã chọn thác sanh tại Ấn Đ�? một nơi được xem như có một nền văn minh c�?đại nhất hành tinh, đồng thời cũng là nơi mà s�?phân chia giai cấp của con người, s�?bất công của xã hội cũng  được xem là nghiêm trọng nhất hành tinh. Một xã hội đầy rẫy những mâu thuẩn và nghịch lý, một xã hội đầy bất công và s�?đàn áp giữa những người �?giai cấp trên đối với người �?giai cấp thấp hèn là tàn bạo nhất. Đức Phật đã th�?hiện  thác sanh vào dòng h�?Thích-ca với v�?th�?của một đông cung thái t�?s�?là vua nước Ca-t�?la-v�? bao nhiêu tiện nghi hưởng th�?ngài đều có hết, bao nhiêu dục lạc th�?gian ngài đều không thiếu. Một địa v�?mà hàng triệu người không dám mơ ước, th�?nhưng ngài đã rũ b�?tất c�?không một chút tiếc nuối. Điều ngài cần cao thượng hơn nhiều là tìm ra con đường cứu chúng sanh vượt thoát kh�?đau, th�?là ngài đã vứt b�?tất c�?đ�?tìm chân lý. Ngài đã b�?tất c�?những gì tầm thường nhất đ�?rồi có tất c�?những gì cao quý nhất!. Đức Phật th�?hiện Ta-bà  ch�?với một đại nguyện: KHAI TH�?CHÚNG SANH NG�?NHẬP PHẬT TRI KIẾN như ngài đã tuyên thuyết trong kinh Pháp Hoa. Ch�?cho chúng sanh thấy rõ được tri kiến Phật tức là khai m�?cho chúng sanh thấy được phật tánh trong từng chúng sanh đ�?mà tu tập và thực hành b�?tát đạo, thực hành hạnh nguyện t�?lợi và lợi tha, trong đó lợi tha được đưa lên trước. Vì lợi ích của chúng sanh được xem như là mục đích tôn ch�?của hành gi�? B�?tát đạo là chí nguyện cốt tủy của Đại Thừa Phật giáo, mục đích thành tựu của hành gi�?là chứng B�?tát qu�?v�?ch�?không phải là A-la-hán như quan điểm của Phật Giáo Nguyên Thủy.

Tôi ngồi một mình trên chiếc gh�?nh�?hướng mặt ra biển trên tay là một xấp bài khảo sát của trại sinh. Gi�?này khung cảnh chung quanh nơi chúng tôi đóng trại khá vắng v�? các em trại sinh thì đã được các anh ch�?hướng dẫn thực hiện �?em>trò chơi lớn�?/em> trong rừng tràm phía sau. Bài làm của các em tôi đã chấm xong, tôi đ�?những bài làm khá nhất lên trên và chợt bắt gặp tên em trên góc trái: Nguyễn Vũ Phương Uyên. Đây là một đoàn sinh đang sinh hoạt tại đơn v�?tôi, em này là một đoàn sinh khá “đặc biệt�? cách đây không lâu t�?một đoàn sinh thuần thành rồi vì hoàn cảnh gia đình và s�?lôi kéo của bạn bè xấu em tr�?thành một đoàn sinh “cá biệt�?và ngày càng tr�?nên hư hỏng dần, có nhiều chiều ch�?nhật em không đến chùa sinh hoạt nhưng khi huynh trưởng liên lạc với ph�?huynh thì nghe ch�?Hoài m�?Uyên tr�?lời

– Tuần nào em cũng nói đi sinh hoạt hết, nếu nó không lên chùa thì đi đâu?.

Các huynh trưởng hỏi Hải em của Uyên, thì Hải ch�?nói

– Em cũng không biết, mỗi chiều ch�?nhật em hẹn ch�?cùng đi sinh hoạt thì ch�?tr�?lời em đi trước đi, ch�?s�?đi sau một tý, th�?nhưng suốt c�?buổi sinh hoạt cũng không thấy ch�?đâu. V�?nhà em cũng không dám hỏi vì s�?m�?rầy la ch�?

Chúng tôi âm thầm “m�?cuộc điều tra�?các bạn của Uyên thì biết rằng dạo này em hay đi chơi với nhóm bạn lêu lỏng trong lớp hay la cà quán xá hay đi lang thang  đàm đúm ch�?này qua ch�?khác, thậm chí các chiều ch�?nhật �?nhà em mặc áo đồng phục nói với m�?là đi sinh hoạt nhưng thực t�?là tấp vào nhà một đứa bạn trong nhóm thay quần áo rồi cùng nhau đi chơi, trước khi v�?nhà thì thay lại đồng phục như cũ, th�?là lừa được m�? Hôm l�?Vu Lan vừa rồi, trong khi c�?đơn v�?tập trung lo l�?Vu Lan và nghi thức Bông hồng cái áo, em không tới tham gia. Tối mười bốn trong khi có rất đông  đạo hữu và đoàn sinh Gia Đình Phật T�?tập trung trước sân chùa nghe thầy thuyết pháp v�?ý nghĩa l�?Vu lan-Báo hiếu, trong khi mọi người đang lắng nghe thì tôi nghe phía sau lưng mình tiếng cười nói ồn ào của mấy bạn tr�?đang đùa giỡn nhau, có vài bác la rầy thì im được một lát rồi lại tiếp diễn. Tôi không nén được nữa quay lưng lại thì nhận ra Uyên và nhóm bạn đó đang t�?tập �?đây và đang đùa giỡn với nhau, tôi quắc mắt to tiếng .

-Mấy em này �?đâu tới sao mà c�?làm ồn hoài không cho người khác nghe pháp. Gi�?một là mấy em im lặng nghe pháp, hai là là mấy em rời khỏi chùa ngay.

Tôi thấy mặt Uyên tái lại và đôi mắt nhìn tôi ng�?ngàng, có l�?em đang nghĩ vì sao mà tôi làm mặt l�?với em như th�? C�?bọn tiu nghỉu ngồi xuống một chút rồi kéo nhau đi.

Sáng hôm rằm sau l�?Vu lan và Bông hồng cái áo, các em đoàn sinh đang dùng cơm trưa, tôi đi một vòng xem mấy em ăn uống th�?nào, lại bắt gặp Uyên đang ngồi chen giữa bạn bè cùng ăn cơm. Thấy tôi em có v�?s�?sệt  và e ngại, nh�?chuyện hôm qua tôi định la rầy em vài câu nhưng bất chợt nh�?tới câu ông bà mình đã từng nói �?em>trời đánh tránh bữa ăn�?/em> và một ý nghĩ chợt lóe lên trong đầu “ngày l�?Vu lan bất k�?ai tới l�?chùa cũng được mời cơm, huống chi dù sao Uyên cũng là đoàn sinh của mình�? Th�?là tôi trấn tỉnh kịp và cười vui với mấy em

-Các em c�?gắng ăn nhiều vào nhé, chiều nay t�?chức trò chơi lớn phải vượt đường xa lắm đó.

Nói xong tôi rời đi đ�?mấy em ăn uống t�?nhiên, chuyện của Uyên tôi định s�?họp với ban huynh trưởng đơn v�?đ�?có giải pháp rèn luyện cho em ấy. Nhưng chưa kịp họp hành thì  sau l�?Vu Lan mấy hôm tôi bàng hoàng nghe tin ch�?Hoài, m�?của hai em đoàn sinh ngành Thiếu là Hải và Uyên đã chết khi đang trong một cuộc phẩu thuật tim tại bệnh viện Ch�?Rẫy. Thấy gia cảnh đơn chiếc nên tang l�?của ch�?tôi điều động anh ch�?em huynh trưởng và đoàn sinh tới túc trực đ�?cùng gia đình lo hậu s�?cho ch�? Hôm đơn v�?đi phúng viếng, lúc thắp nhang trước bàn th�?ch�?Hoài, nhìn hai đứa tr�?đang rũ rượi trong b�?áo tang nhàu nát tôi không cầm được nước mắt. Lúc nói lời chia buồn cùng gia đình, tôi bắt gặp ánh mắt của Uyên nhìn tôi l�?lùng. Ôi! Cái ánh mắt u uẩn, thảng thốt và ngu ngơ của một đứa tr�?khi ý thức được m�?mình không còn nữa. Ánh mắt như xoáy vào tim tôi đau buốt, ánh mắt đó đã ám ảnh tôi rất lâu. Sau này biết chuyện những ngày l�?Vu Lan ch�?Hoài đi bệnh viện, Uyên đã b�?những đứa bạn  hư hỏng lôi kéo đàn đúm các quán xá mà ít v�?nhà. Trong khi bạn bè trong Gia Đình Phật T�?đang tập trung sinh hoạt tại chùa thì Uyên cùng mấy đứa bạn xấu lê la đầu đường xó ch�? đến gi�?ăn thì tấp vào Đoàn ăn ké, ch�?Đoàn trưởng thì thương em nên ch�?nhắc nh�?mà không dám báo lên Gia trưởng, bạn Đoàn cũng không dám nói ra vì s�?mất lòng. Hôm l�?Vu Lan nếu như không kịp kềm ch�?có l�?tôi đã đuổi Uyên ra khỏi bàn ăn thì bây gi�?tôi đã ân hận biết chừng nào. Bây gi�?nghĩ lại tôi còn thấy hú vía!. Ch�?Hoài là người phật tử�?rất có tín tâm, một mình nuôi hai con ăn học bằng ngh�?may quần áo tại nhà, chồng ch�?đã chia tay và đi theo một người đàn bà khác. Hai đứa con sống với ch�?và được ch�?cho ăn học t�?t�? ch�?Hoài trước đây cũng xuất thân trong Gia Đình Phật T�?nên đứa nào cũng được ch�?cho đi sinh hoạt. Được sống trong môi trường giáo dưỡng của t�?chức và quý tăng, ni nên em nào cũng ngoan. Tuy nhiên thời gian này ch�?hay đau ốm, Hải đang còn nh�?được đưa v�?nhà ông bà ngoại nuôi, còn Uyên thì  đang tuổi mới lớn chơi với đám bạn con nhà giàu nhưng làm biếng học và có chiều hư hỏng. Ch�?Hoài không h�?hay biết, cho đến khi ch�?lên cơn đau tim ngất xỉu bên bàn máy may, người nhà ch�?ch�?đi cấp cứu, bác sĩ đưa ch�?lên bàn m�?cấp cứu nhưng ch�?đã không qua khỏi�?/span>

Sau cái chết của ch�?Hoài hai đứa v�?�?hẳn nhà ông bà ngoại, anh ch�?em huynh trưởng trong đơn v�?cũng thường xuyên lui tới lo t�?chức tuần thất cho ch�?và hỏi han sách tấn tinh thần hai em. Với tình yêu thương chân thật như th�?c�?hai em đã tr�?lại sinh hoạt chuyên cần hơn và tr�?thành những đoàn sinh ngoan, tinh tấn tu học. Hè này Ban Hướng Dẫn m�?khóa đào tạo huynh trưởng Lộc Uyển và Uyên được đơn v�?giới thiệu đi tham d�?trại. Vốn là một đoàn sinh năng động và chăm học em là một trại sinh xuất sắc nhất trong khóa và có kh�?năng đạt th�?khoa của khóa. Tôi mừng vì Uyên đã thay đổi thái đ�? lối sống theo chiều hướng tích cực, em đang tốt dần lên khi sống trong môi trường thân yêu của đại gia đình áo lam, được anh ch�?trưởng dìu dắt từng bước đ�?tr�?thành người phật t�?chơn chánh. Tôi mừng vì may mắn cho tôi trong một sát- na đã kịp kềm ch�?cơn nóng giận bộc phát, tôi đã kịp hồi tâm đ�?bao dung, tha th�?cho một đoàn sinh hư hỏng. Nếu hôm đó tôi quát tháo đuổi Uyên ra khỏi bàn ăn thì không khéo tôi đã đẩy em trượt dài trên con  đường sa ngã và th�?là vô tình tôi đã biến em s�?tr�?thành một con người xấu, còn tôi thì s�?ân hận suốt đời!

T�?chuyện của Uyên t�?nhiên tôi nh�?lại câu chuyện v�?lòng bao dung của một v�?sư ph�?với đ�?t�? Một lần v�?sư ph�?phát hiện chú tiểu thường hay leo tường ra ngoài chơi, thầy đứng ch�?nơi chiếc gh�?mà chú tiểu thường dùng khi leo qua tường, đến khi chú tiểu đi chơi v�?tới ch�?cũ leo tường vào, nhưng rồi khi bàn chân của chú đặt xuống chiếc gh�?chú có một cảm giác l�?là tại sao hôm nay chiếc gh�?lại có cảm giác mềm mềm ch�?không cứng như  thường ngày, đến khi vào được bên trong chú mới tá hỏa vì vừa rồi chú không đặt bàn chân xuống chiếc gh�?mà chân chú đặt lên vai của sư ph�?mình. Chú hốt hoảng lạy sám hối với thầy nhưng sư ph�?đã không la r��y gì mà còn bảo

-Đêm khuya sương nhiều, cẩn thận ch�?ướt lạnh hãy nhanh vào phòng ngh�?ngơi.

Ngày hôm sau sư ph�?cũng đối x�?với chú ân cần và thương yêu bình thường như không có chuy��n gì xãy ra, đại chúng cũng h�?hay biết cău chuyện hồi đêm giữa chú và sư ph�? lòng chú cảm thấy ăn năn và thương kính sư ph�?nhiều hơn nữa, t�?đó chú tiểu không bao gi�?dám leo tường ra ngoài chơi nữa mà tinh tấn tu học. Có một câu chuyện khác cũng th�?hiện đức tính bao dung, h�?x�?của một v�?tăng. V�?thiền sư trú trong túp lều tranh �?trên núi, một buổi tối khi đi thiền hành tr�?v�? nhìn thấy một tên trộm đang chiếu c�?túp lều tranh của mình nhưng tìm không được vật gì c�? Ngài bèn cởi chiếc áo ngoài đang mặc trên người và đứng ngoài cửa đợi tên trộm ra, vì ngài s�?làm kinh động tên trộm. Tên trộm vừa quay ra thì gặp thiền sư, trong lúc tên trộm hốt hoảng v�?thiền sư liền nói

-Anh bạn! đường sá xa xôi vất v�?lên núi thăm tôi, tôi không đành lòng đ�?anh v�?tay không, đêm khuya rồi, khoác chiếc áo này mà v�?cho đ�?lạnh.

Nói xong ngài cầm chiếc áo khoác lên thân tên trộm. Tên trộm xấu h�? cúi đầu rồi chạy thẳng xuống núi không dám nhìn lại. Thiền sư nhìn dáng tên trộm khuất dần trong núi rừng m�?mịt, không ngừng thương cảm nói

-Rất đáng thương, tôi muốn tặng cho anh c�?vầng trăng đ�?chiếu sáng con đường cho anh xu��ng núi.

Vài hôm sau, khi thiền sư đang m�?to đôi mắt nhìn ánh bình minh xuất hiện, thì nhìn thấy chiếc áo mà ngài khoác lên thân tên trộm mấy hôm trước đó được xếp rất ngay ngắn đặt trước cổng, thiền sư vui v�?nói:

-Cuối cùng thì ta cũng đã tặng anh ta c�?vầng trăng sáng rồi.

Trong truyện Kiều có câu �?em>Có dung k�?dưới mới là người trên�?/em>, tôi thấy câu này quá hay, ch�?sáu ch�?thôi nhưng th�?hiện được tinh thần bao dung, đ�?lượng của một k�?b�?trên, đúng là có bao dung cho k�?dưới mới xứng đáng là k�?b�?trên. Một quan niệm sống  nhân văn, tích cực như th�?mà có mấy ai đ�?ý đến!. Đức Phật của chúng ta cũng là hiện thân của hạnh t�?bi và trí tu�? tính chất t�?bi theo giáo lý của ngài là bao trùm lên vạn loại chúng sanh ch�?không phải ch�?giới hạn trong phạm vi con người. Trong suốt bốn mươi lăm năm hoàng hóa đ�?sinh ngài đã th�?hiện đức t�?bi với lòng bao dung cao tột, ngài đã tha th�?với tất c�?những k�?tà sư, ngoại đạo đang chống phá, hảm hại ngài, việc này không những ch�?xãy ra ngoài xã hội với những k�?xấu ác mà còn xãy ra trong Tăng đoàn của Đức Phật. Có những đ�?t�?vì bất đồng quan điểm hoặc vì bất mãn với đức Phật khi không được ngài chiếu c�?hoặc tán thành những quan điểm không đúng giáo pháp, h�?đã kết hợp với nhau đ�?chống phá Đức Phật, Đ�?bà-đạt-đa là một trong những người như th�? Đức Phật quan niệm �?em>Tài sản quý nhất của đời người chính là lòng khoan dung�?/em> th�?nên ngài luôn dùng tình thương đ�?tha th�?và hóa giải hận thù, chính vì l�?đó mà ngài đã cảm hóa được nhiều người quay v�?chánh pháp h�?tr�?Đức Phật trên hành trình cứu nhân đ�?th�? Đối với những người có hành vi sai trái Đức Phật ch�?dùng tình thương đ�?hóa giải, đ�?x�?lý những tranh chấp, mâu thuẫn nội b�?hoặc s�?ganh ghét, đ�?k�?giữa những người đang cùng sống chung trong Tăng đoàn, Đức Phật cũng luôn dùng tinh thần t�?bi và pháp lục hòa đ�?giải quyết, vì vậy không h�?nghe thấy bất k�?hình phạt nào đã được thực hiện đối với những  đ�?t�?lầm đường lạc lối mà h�?đã tiếp nhận nguồn năng lượng t�?bi, h�?x�?t�?Đức Phật đ�?t�?sám hối và quay v�?chánh đạo tiếp tục tinh tấn tu hành.

Có những bài học trong cuộc sống tuy đơn giản nhưng nếu ta chịu khó chiêm nghiệm thì s�?giúp cho ta rất nhiều. Có những điều ta đã được học đi học lại rất am tường giáo lý Phật-đà v�?tinh thần vô ngã, v�?tha, bao dung và đ�?lượng, hiểu và thương…Những khi bình tâm ta nghĩ là không không khó đ�?thực hành, th�?nhưng những lúc �?em>cái ta�?/em> của mình b�?ai đó làm tổn thương, �?em>cái ta�?/em> của mình không được thỏa mãn, ta có còn bình tâm làm được những điều tưởng chứng đơn giản như th�?không mới là điều đáng nói! Trường hợp của Uyên may mà tôi còn kịp hồi tâm đ�?có th�?xem em như đứa em dại dột mà thương và kéo em tr�?lại con đường ngay ngõ thẳng, đ�?rồi hôm nay em sắp tr�?thành một huynh trưởng tập s�?của Gia Đình Phật T�?đ�?tiếp tục cùng các anh ch�?trưởng dìu dắt đàn em. Nếu không vì lòng bao dung tha th�?những lỗi lầm của Uyên và đưa em ra khỏi t�?chức thì biết đâu gi�?này em đang là một người sống lang bạt giữa ch�?đời!

Tôi ngước mắt nhìn ra biển khơi, vẫn những con sóng bạc đầu đua nhau chạy vào b�?tạo ra những âm thanh ầm ì muôn thu�? biển vẫn một màu xanh ngắt như bao đời nay nhưng hôm nay tôi thấy lòng mình rộn r�?một niềm vui vì đã làm được một điều gì đó góp phần cảm hóa một con người.

T�?khi Uyên tr�?lại một đứa học sinh chăm ngoan, một đoàn sinh  tinh cần em cũng dần dần tr�?thành học sinh giỏi và sau khi hoàn tất chương trình trung học em thi vào đại học Sư Phạm và cũng t�?đó em t�?giã đại gia đình áo lam đ�?bước chân vào đời�?/span>

Hôm nay chùa tôi lại rộn ràng nao nức đón mừng Phật đản, mấy ngày nay khuôn viên chùa lúc nào cũng tấp nập, mấy bác đạo hữu, mấy anh ch�?huynh trưởng thiết trí l�?đài, làm sân khấu chuẩn b�?đêm văn ngh�?cúng dường ngày Đức bổn sư Thích-ca th�?hiện đản sanh. Hôm nay cũng có rất nhiều em  trước đây là đoàn sinh trong đơn v�?những đã thôi sinh hoạt vì phải đi làm ăn xa, nay nhân ngày l�?Phật đản các em r�?nhau v�?cùng tham gia sinh hoạt với đơn v�? Trong khi tôi đang ngồi soạn lại chương trình văn ngh�?tối nay thì các em cũng t�?tập gần đó trò chuyện, hỏi thăm nhau cùng cười nói vui v�? có mấy bác đạo hữu cũng đến hỏi thăm mấy em. Khi được một  bác đạo hữu già hỏi thăm Uyên v�?công việc làm ăn và khen em dù xa xôi th�?mà cũng tr�?v�?cùng mấy anh ch�?t�?chức l�?Phật đản, tôi nghe tiếng Uyên tr�?lời

-D�? cháu trưởng thành dưới mái ấm Gia Đình Phật T�?nên bây gi�?đi đâu, làm gì cháu cũng luôn nh�?ngôi chùa làng và mấy anh ch�?đã giúp cho cháu trưởng thành. Ngày xưa nhà cháu ch�?có m�?lại vất v�?công việc đ�?nuôi hai ch�?em cháu không có thì gi�?đ�?dạy d�?gì nhiều. Cháu nh�?học hỏi �?Gia Đình Phật T�?và mấy anh ch�?huynh trưởng đã thương mến dìu dắt cháu t�?những ngày còn bé nên làm sao cháu quên được, những gì cháu có ngày hôm nay một phần là công sức của quý anh ch�?huynh trưởng đó.

Tôi nghe những lời Uyên tr�?lời mấy bác mà thấy ấm lòng. Qu�?thực trong mấy mươi năm thực hành hạnh nguyện và s�?mệnh của huynh trưởng Gia Đình Phật T�? trực tiếp chứng kiến nhiều th�?h�?đoàn sinh được mình đào tạo ra đi mà không tr�?lại nhiều khi cũng thấy chạnh lòng. Có anh ch�?đã nói rằng mình đào tạo cho lắm nhưng rồi không bao nhiêu người tr�?lại được trong t�?chức và rất nhiều em đã rời gia đình áo lam bước chân vào đời là mất hút luôn. Nhưng tôi đã nghĩ rằng thực ra công sức mình hướng dẫn, đào tạo các em không mất đi đâu hết, các em đã được gieo chủng t�?b�?đ�?vào tâm thức thì khi bước chân vào đời nếu em nào có điều kiện tr�?lại với t�?chức đ�?tiếp tục cuộc hành trình tu tập trong màu áo lam thì  đó là niềm vui lớn, nếu không thì các em cũng đem những giáo lý Phật-đà đã huân tập đ�?sống đạo giữa cuộc đời. Đó là nhân lành và qu�?ngọt của những người dấn thân phụng s�?lý tưởng, phụng s�?đạo pháp rồi vậy !

T�?câu chuyện của Uyên tôi đã rút ra cho mình một bài học: Hãy m�?lòng ra đ�?cảm nhận, yêu thương và tha th�?những lỗi lầm của người khác, Cái NHÂN LÀNH t�?trái tim yêu thương được ban ra ta s�?nhận lại những QU�?NGỌT cũng t�?những trái tim thương yêu đáp lại.

Tâm L�?Nguyễn Ngọc Luật